بتاگلوکان B-Glucan
تاریخ انتشار:99/09/25

بتاگلوکان B-Glucan

بتاگلوکان پلی‌ساکارید غیر‌نشاسته‌ای و محلول در آب است که در دیواره سلولی دانه‌های غلات مثل جو، یولاف، گندم، چاودار، سورگوم و برنج یافت می‌شود و هم‌چنین در مخمرها، باکتری‌ها، جلبک‌ها نیز وجود دارد. از لحاظ ساختاری در دانه‌های غلات، بتاگلوکان متشکل از زنجیره‌های خطی با واحد‌های بتا D گلوکوپیرانوز است که توسط پیوندهای بتا(3 -1) و بتا(4 -1) به هم متصل شده‌اند در حالی‌که بتاگلوکان مخمر نانوایی نوع متفاوتی از پیوند را دارا می‌باشد‌ و از واحدهای بتا(3-1) و بتا(6-1) تشکیل شده است.

ویژگی محلول‌های بتاگلوکان

بتاگلوکان به‌دلیل آرایش انعطاف‌پذیر آن، محلول در آب بوده و معمولا محلول‌های آن از ویسکوزیته بالایی برخوردارند. مقدار ویسکوزیته محلول‌های آن بین dl / g 6/9- 3/0 وابسته به وزن ملکولی پلی‌ساکارید گزارش شده است. محلول‌های بتاگلوکان ویسکوزیته ظاهری بالایی در سرعت‌های برشی پایین به نمایش می‌گذارند و هم‌چنین مانند سیالات ویسکوالاستیک تحت سرعت‌های برشی بالا رفتار رقیق‌شونده‌ای از خود نشان می‌دهند. در غلظت‌های نسبتا بالا، محلول 10-4 درصد بتاگلوکان قادر به تشکیل شبکه ژلی با خصوصایت برگشت‌پذیری در برابر حرارت می‌باشد.

اثرات سلامتی‌بخش

-         کاهش مدت زمان عبور مواد از روده

-          جلوگیری از یبوست وکاهش خطر ابتلا به سرطان کولون و تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیره

-         کاهش کلسترول خون

-         کاهش میزان گلوکز خون و کاهش انسولین در ارتباط با کنترل دیابت

-         کاهش فاکتورهای موثر در بیماری‌هایی نظیر چاقی، چربی خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، فشار خون بالا

-         تقویت سیستم ایمنی بدن و فعال سازی لوکوسیت‌ها، فعالیت ضدتوموری

-          بتاگلوکان بر گسترش ممانعت از فعالیت ویروس ایدز نیز تاثیرگذار است.

معمولا برای دستیابی به چنین اثراتی از سوی اداره غذا و داروی امریکا، مصرف روزانه حدود 3 گرم بتاگلوکان پیشنهاد شده است.

کاربرد بتاگلوکان در صنایع غذایی

-         بافت‌دهندگی

-         پایدارکنندگی

-          تشکیل ژل

کاربرد بتاگلوکان در غلات صبحانه

-         کاهش فعالیت آبی مناسب با افزایش طول عمر محصول

-         . اضافه نمودن بتاگلوکان یولاف به منظور تثبیت سلولی لاکتوباسیلوس رامنوس در قالب‌های صبحانه شکلاتی صورت پذیرفت که منجر به تثبیت سلولی بالاتر در دمای 20 درجه سانتی‌گراد شد. و اندیکس گلایسمیک پایین‌تری را از خود نشان دادند.

کاربرد بتاگلوکان در محصولات پخت(نان، محصولات پخته‌شده، خمیر)

-         افزایش فیبرهای محلول در نان

-          حجم قرص نان را بهبود و موجب می‌شود سفتی نان نیز بهتر شود

-          کاهش شرایط هایپرگلایسمیک و هیپرانسولیمنیک می‌شود

-          ویژگی‌های ویسکوالاستیک، رئولوژیک و ارگانولپتیک  نان تاثیر می‌گذارد.

-         در خمیر کیک باعث بهبود ویژگی‌های فیزیکی و رئولوژیکی محصول می‌شود.

-         در پاستا وجود بتاگلوکان پاسخ گلایسمیک کمتری را به‌دنبال دارد که در جلوگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی مفید واقع می‌شود

-         در بیسکویت افزودن این هیدروکلویید در شکل نوتریم او- بی (با 10 درصد بتاگلوکان)(مخلوطی از بتاگلوکان در شکل هیدروکلویید که از عمل‌آوری دانه و آرد یولاف با استفاده از فرایند حراتی حاصل می‌شود) و سی‌تریم20(با 20 درصد بتاگلوکان) چسبندگی، طعم و مزه و مقدار رطوبت را در مقایسه با بیسکویت شاهد افزایش می دهد.

 

کاربرد بتاگلوکان در صنایع لبنی

-         بتاگلوکان یولاف به عنوان یک جایگزین چربی در تولید ماست بکار میرود.

-         افزایش ویسکوزیته و زمان ماندگاری ماست  می شود و به‌دنبال آن سینرسیس محصول کاهش می یابد.

-         افزودن کنسانتره بتاگلوکان به شیر موجب افزایش قابل توجهی در میزان اسید استیک و بوتریک اسید در طول رسیدن پنیر می‌شود.

-         در نوشیدنی‌های پروبیوتیک افزودن بتاگلوکان ضمن افزایش تاثیرات سلامتی‌بخش، پایداری نوشیدنی‌ها را ارتقاء می‌بخشد.

-         استفاده همزمان از بتاگلوکان در کنار پروتیین های آب پنیر در محصولات غذایی نقش چشمگیری در کنترل و ممانعت از بیماری‌های خاص نشان داده است.

 

کاربرد بتاگلوکان در محصولات گوشتی

-         یک جایگزین چربی

-         ویژگی‌های حفظ و نگه‌داری آب، رنگ و مزه سوسیس تاثیر می‌گذارند.

کاربرد بتاگلوکان در محصولات دیگر(دسرها، سس‌ها، نوشیدنی‌ها)

-         درسس‌مایونز کم‌چرب افزودن بتاگلوکان جو  باعت کاهش میزان مصرف چربی می شود.

-         در نوشیدنی‌ها بتاگلوکان یولاف به‌واسطه نقش فیبر رژیمی و احساس دهانی که به‌دلیل ویسکوزیته بالا ایجاد می‌کند به عنوان جایگزینی برای صمغ عربی، پکتین، آلژینات، صمغ زانتان و سی ام سی  می‌تواند استفاده شود.